Suwalszczyzna to Pojezierze Suwalskie, Pojezierze Augustowskie oraz Pojezierze Sejneńskie.
Pojezierze Suwalskie - według podziału fizjograficznego - tworzą dwa mezoregiony - Pojezierze Zachodniosuwalskie i Pojezierze Wschodniosuwalskie. Zachodniosuwalskie obejmuje obszar wsparty od północy o Puszczę Romincką, a od zachodu o Pojezierze Ełckie. Od południa ogranicza je Równina Augustowska, zaś od wschodu sąsiaduje z Pojezierzem Wschodniosuwalskim. Na obszarze Pojezierza Zachodniosuwalskiego daje się wyróżnić trzy mikroregiony: Wyniesienie Oleckie, Garb Przerośli oraz Pagórki Przebrodzkie. Charakteryzuje je pejzaż śródpolny z niewielkimi lasami, głębokimi rynnami rzek i jezior, morenowymi wyniesieniami i miasteczkami: Bakałarzewem, Filipowem i Przeroślą. Pojezierze Wschodniosuwalskie rozciąga się na wschód od doliny Czarnej Hańczy, wzdłuz pogranicza polsko-litewskiego, a od południa przechodzi w Równinę Augustowską. Można tu wyróżnić cztery mikroregiony: Garb Wiżajn, Wzgórza Jeleniewskie, Pojezierze Wigierskie i Pojezierze Sejneńskie.

Obecny krajobraz Suwalszczyzny jest efektem ostatniego zlodowacenia, zwanego bałtyckim fazy pomorskiej (12-10 tysięcy lat temu- epoka plejstocenu) oraz epoki polodowcowej (holocenu), która trwa od dziesięciu tysięcy lat - aż do dzisiaj.

Historia geologiczna tych terenów sięga okresu prekambru (570 mln -3 mld lat). Ze skał tej epoki zbudowane jest krystaliczne podłoże - peryferyczna część wielkiej platformy wschodnioeuropejskiej. W rejonie Suwalszczyzny i Zaniemenia platforma ta jest wyniesiona i stanowi tzw. wyniesienie suwalsko-mazurskie. W skałach podłoża - norytach i anortozytach występują słynne suwalskie rudy żelaza (okolice Jeleniewa, Szurpił i Udrynia), dotychczas nie ekspoloatowane. Ponad nimi są skały osadowe - przeważnie piaskowce, iłowce, mułowce, wapienie, margle i opoki. Są to osady pochodzące od kambru do trzeciorzędu (550 mln-60 mln). W okresie czwartorzędu, a dokładnie zimnym okresie zwanym plejstocenem lub epoką lodową nastąpiło kolejno po sobie 6 zlodowaceń (glacjałów). W okresach cieplejszych lądolody topniały i wycofywały się na północ - do Skandynawii. Na zlodowacony wcześniej teren wkraczała roślinność i rozwijały się lasy. Grubość pokrywy osadów czwartorzędowych na terenie Suwalszczyzny waha się od około 70 m do ponad 300 m (okolice Wiżajn).

Dzisiejsza rzeźba terenu Suwalszczyzny ukształtowana została poprzez ostatni skandynawski lądolód - zlodowacenie Wisły. Lądolód ten nasuwał się dwukrotnie na te ziemie - 60-65 tys. lat temu oraz 22-13 tys. lat temu. Po okresie postoju czoła lodu na linii maksymalnego zasięgu, nastąpiła jego stopniowa recesja, przerywana kolejnymi postojami. Podczas postoju czoło lądolodu wykonywało nieraz ruchy oscylacyjne- cofnięcia do tyłu i pchnięcia do przodu. Ruchy te powodowały zaburzenia wcześniej złożonych osadów. W ten sposób lądolód dokonał profilowania tego terenu. Pozostawił po sobie: jeziora, rynny lodowcowe oraz tak zwane "oczka polodowcowe" - niewielkie zagłębienia bezodpływowe, czasem wypełnione wodą. Pozostałością są także wysoczyzny lodowcowe, moreny czołowe, moreny martwego lodu, kemy, ozy i sandry. Również głazy narzutowe - przyniesione z środkowej Szwecji, Wysp Alandzkich i z dna Bałtyku - są świadkami jego ogromnej dynamiki.

Rejon Suwalszczyzny bogaty jest w czwartorzędowe złoża iłów, glin, piasków, żwirów oraz torfów. Na północ od Suwałk w okolicy Jeleniewa w utworach prekambryjskich (jak już wspomniano powyżej) występują udokumentowane złoża rud polimetalicznych między innymi również uranu. Ze względu na znaczną miąższość utworów czwartorzędowych złoża te nie są jeszcze eksploatowane.